Evrópusambandið og Evrópuríkin í heild hafa enga samninga né samstöðu um hvernig á að taka á málum flóttamanna. Eitt af fáu sem er sameiginlegt hjá ríkjunum er að fólk á rétt á að sækja um hæli en síðan er undir hælinn lagt hvernig þær umsóknir eru afgreiddar og hversu margar eru samþykktar.

Á síðasta ári var til dæmis engin hælisumsókn samþykkt í Eistlandi en rétt er að hafa í huga að þær voru aðeins 10. Í Ungverjalandi, Póllandi og á Spáni var tæplega fimmta hver umsókn samþykkt. Í Slóveníu, Lúxemborg og Írlandi voru hins vegar um 60 prósent umsókna samþykktar.

Það verður þó að hafa vissan fyrirvara við þessar tölur en þær eru frá tölfræðistofnun ESB, Eurostat. Allar hælisumsóknir eru meðhöndlaðar sérstaklega og það er mismunandi hversu margir frá ákveðnum ríkjum koma til Evrópuríkjanna. Þetta hefur áhrif á prósentuhlutfall samþykktra umsókna. En það er samt ákveðið mynstur í þessu öllu saman, tilviljanir.

Hugveitan Institut Montaigne hefur unnið greiningu á möguleikum fólks frá ákveðnum löndum á að fá hæli. Niðurstaðan er að á skömmum tíma getur afstaða lands breyst úr að vera opið fyrir fólkið yfir í að vera lokað fyrir hælisleitendur með sama bakgrunn, án þess að nokkrar breytingar hafi orðið í heimalandi þeirra.

„Þetta er hælislotterí.“

Segir Jean-Paul Tran Thiet hjá hugveitunni.

Í Þýskalandi var 27 prósentum af fyrstu hælisumsóknum fólks hafnað 2015. 2017 var hlutfallið komið í 53 prósent. Hvað varðar hælisumsóknir Íraka þá var höfnunarhlutfallið 2 prósent 2015 en var komið í 37 prósent 2017. Sama mynstur má sjá í Belgíu og Hollandi.

Í skýrslunni segir að svona hraðar breytingar sé erfitt að skýra með miklum umskiptum í gæðum á afgreiðslu hælisumsókna.

„Þetta sýnir að túlkun og afgreiðsla í samræmi við Genfarsáttmálann breytist ekki aðeins með mismunandi túlkunum heldur einnig vegna staðbundinna pólitískra aðstæðna sem geta verið jákvæðar eða neikvæðar í garð flóttamanna.“